(του Ν. Ζουρνατζίδη)
(Λύρα: Δημήτρης Καρασαββίδης, Ταύλ:
Παναγιώτης Κοπαλίδης)
| Ονομασία (-ίες) | Περιοχή / Παρατηρήσεις | |||
|---|---|---|---|---|
| 1. | Ανεφορίτσας: | Χορός της Γαλίαινας (ευρύτερη περιοχή Ματσούκας-Τραπεζούντας) μια μορφή σερανίτσας με μονό τικ | ||
| ή | Κιζέλα: | Πήρε την ονομασία από τους στίχους του τραγουδιού "Κόρη κατήβα σο μαντρίν ελλύεν η κιζέλα" | ||
| 2. | Από παν και κα: | Χορός της περιοχής Ματσούκας Τραπεζούντας που χορευότανε επιτόπια με μικρά πηδηχτά βήματα με πιάσιμο από τη μέση | ||
| ή | Καπικεέτκον: | Όπως ονομαζόταν ο χορός στην περιοχή της Λιβεράς και χορευόταν με το σκοπό "εσκέρτε ο Γακούπ Αγάς" | ||
| ή | Αγκαλιαστόν: | Η ονομασία του Χορού στην Γαλίαινα (Ματσούκα) | ||
| 3. | Από πάν και κα | Χορός του Αγ-Ταγ-Μαντέν, περιοχή που βρίσκεται κοντά στην Αγκυρα (εσωτερική μετανάστευση στις αρχές του 1800 από την Αργυρούπολη) | ||
| ή | τικ: | Χορός που πιάνονταν από τους ώμους όπως το κότσαρι.Κάτι ανάμεσα σε χασαποσέρβικο και τικ. | ||
| 4. | Αλματσούκ | Χορός της περιοχής Καρς | ||
| ή | Αρματσούκ: | |||
| 5. | Ατσιαπάτ: | Χορός που χορευότανε στα Πλάτανα κωμόπολη Δυτικά της Τραπεζούντας (στα τούρκικα ονομάζεται Akcapat) απ’όπου πήρε και το όνομά του. Την ίδια ονομασία συναντάμε και στην Ματσούκα, όπου χορευότανε και από γυναίκες | ||
| 6. | Γέμουρα: | Χωριό ανατολικά της Τραπεζούντας. Στην περιοχή Σεβάστειας χορευόταν σαν μία μορφή Τρυγώνας Στα χωριά μεταξύ Γέμουρας - Τραπεζούντας χορευόταν σαν παραλλαγή του εταιρέ. | ||
| 7. | Γετίερε: | Χορός της Αργυρούπολης του Πόντου | ||
| ή | Γεντίαρατς: | Σημαίνει χορός των 7 διαγωνιζομένων γεντί=εφτά, αρατς=διαγωνισμός | ||
| ή | Γαντίαρα: | Σημαίνει εφτά μικρά δρομάκια γεντί= εφτά, αρά =μικρός δρόμος | ||
| 8. | Γιουβαρλαντούμ: | Σημαίνει κατρακύλισμα. Χορός των περιοχών Αγ-Νταγ-Μαντέν και Σαμψούντας. Χορεύεται σε παραλλαγές με διαφορετική μουσική και σε άλλες περιοχές του Πόντου όπως, Αργυρούπολη & Πάφρα Ο πρώτος κρατάει μαντήλι και κάνει λαβύρινθο | ||
| 9. | Διπάτ: | Το όνομα του χορού στην Τραπεζούντα. Πήρε το όνομά του από τα δύο επιτόπια πατήματα. | ||
| ή | Γιαβαστόν: | Σημαίνει αργός χορός | ||
| ή | Κοδεσπενιακόν: | Χορός της οικοδέσποινας | ||
| ή | Ομάλ Τραπεζούντας: | Το όνομα του χορού στην Ελλάδα | ||
| 10. | Διπλόν Κότς: | Λέγεται ότι έχει την προέλευση του από την Αρμενία | ||
| ή | Τίταρα: | |||
| ή | Τριπάτ: | Η ονομασία πάρθηκε από τρία επιτόπια πατήματα της φτέρνας | ||
| 11. | Διπλόν ομάλ: | Χορός της Περιοχής του Κιουμούς Μαντέν (Μεταλλείο Σίμ) παραλλαγή του Κοτσιχτόν Ομάλ | ||
| 12. | Εταιρέ: | Πήρε το όνομά του από τον στίχο του τραγουδιού "πέρνιξον με έταιρε". Χορευότανε στην Τραπεζούντα. | ||
| 13. | Θανατί λάγκεμαν: | Χορός της περιοχής Πάφρας. Είναι ο χορός με τον οποίο αυτοκτόνησαν οι κοπέλες που ήταν κλεισμένες στο κάστρο του ποταμού Αλυ για 48 ημέρες. | ||
| 14. | Θύμιγμα: | Τελετουργικός χορός του γάμου. Χορεύεται από εφτά ζευγάρια με πρώτο το ζευγάρι των νεόνυμφων, και ένα μόνο (τέκ), κρατώντας λαμπάδες | ||
| ή | Εφτά ζευγάρια και το τέκ: | Πήρε το όνομά του από τους στίχους του τραγουδιού "εφτά ζευγάρια και το τέκ κρατούνε τη λαμπάδα" | ||
| 15. | Καλόν κορίτς: | Χορός της περιοχής Ματσούκας Τραπεζούντας. Μία μορφή σερανίτσας που πήρε το όνομα από τον στίχο του τραγουδιού "Καλόν κορίτς, καλόν κορίτς, καλόν κ’εβλοημένον" | ||
| ή | Παπόρ: | Πήρε την ονομασία από τον στίχο του τραγουδιού "Μάνα τέρεν το παπόρ ντ' άσκεμα κουνίεται" | ||
| 16. | Κελ κίτ: | Σημαίνει "έλα και φύγε" Κωμόπολη στα όρια Σεβάστειας-Κολωνίας (Νικόπολις). Ο χορός πάει στα αριστερά | ||
| 17. | Κοριτσί χορόν: | (Κισλάρ καϊτεσί) Χορός της περιοχής Πάφρας. Χορεύθηκε το 1680 στο κάστρο του ποταμού Aλυ (Κισλάρ καλέ) και συμβολίζειτο δίλημμα αυτοκτονία ή παράδοσης στους Τούρκους. | ||
| 18. | Κότς: | Χορευότανε σχεδόν σε όλο τον Πόντο με παραλλαγέςστο κράτημα των χεριών. Στον Ανατολικό Πόντο κρατιότανε από τις παλάμες ενώ στο δυτικό από τους ώμους όπως το κότσαρι. | ||
| 19. | Κοτσαγκέλ: | Χορευότανε στο τέλος της γαμήλιας διασκέδασης. Μ' αυτόν τον χορό αποχωρούσαν οι καλεσμένοι για τασπίτια τους. Ο πρώτος κρατάει το μαντήλι. | ||
| 20. | Κοτσάκι: | Αντικριστός ζευγαρωτός χορός της Νικόπολης (καρσιλαμάς) | ||
| ή | Κετσέκ Κετσέκ: | Ο ίδιος χορός με διαφορετική μουσική χορευότανε σε χωριά της Τραπεζούντας | ||
| 21. | Κότσαρι: | Χορός της περιοχής Κάρς, που οι χορευτές πιάνονται από τους ώμους. | ||
| 22. | Κοτσικτόν ομάλ: | Χορευότανε σε μικρές παραλλαγές σε όλες σχεδόν τις περιοχές του Πόντου, όπου του δίνανε και ανάλογη ονομασία | ||
| ή | Εμπρ οπίς: | Σημαίνει μπρος-πίσω | ||
| ή | Ομάλι: | Η ονομασία στην περιοχή της Νικόπολις | ||
| ή | Τσαραχότ: | Το όνομα του χορού στην περιοχή του Αγ-Νταγ-Μαντέν με μικρή παραλλαγή στα βήματα. | ||
| ή | Φουλούρ | Η ονομασία του χορού σε χωριά της Ματσούκας | ||
| ή | Αργολαβάς: | Η ονομασία του χορού στην Πάφρα | ||
| ή | Κερασουνταίϊκον: | Τα τρία τελευταία ονόματα δόθηκαν στην Ελλάδα | ||
| ή | Ομάλ Κερασούντας ή Λάχανα |
Πήρε το όνομα στην Ελλάδα από το τραγούδι 'Λάχανα πουλίμ' λάχανα" | ||
| 23. | Κούσερα: | Χωριό κοντά στη Μονή Ιωάννη του Βαζελώνα. Μία μορφή τικ σε γρήγορο ρυθμό με τα χέρια κάτω. | ||
| ή | Μοσκώφ: | Η ονομασία του χορού στην Ελλάδα, χορευότανε από κάποιον ονόματι Μοσκοφίδη στην Θεσσαλονίκη, ο οποίος πρόσθεσε κάποιους αυτοσχεδιασμούς στο χορό. Από αυτόν πήρε και το όνομα. | ||
| 24. | Κωσταντίν Σάββας: | (Οσμάν Αγάς) Φρούραρχος στρατηγός της Πάφρας-Σαμψούντας το 1202. Διαφώνησε με τον Αλέξιο Κομνηνό το 1204 μετά την κατάληψη της Κων/πολης από τους Φράγκους, θέλοντας να κάνει χωριστό κράτος στην περιοχή της Γεζελώνας(Πάφρα-Αμισός-Κάβζα κλπ.). Είναι παραλλαγή του Γιουβαρλαντούμ. | ||
| 25. | Λέτσι: | Χορός της περιοχής Κάρς. Παραλλαγή της λετσίνας σε αργό ρυθμό. | ||
| 26. | Λετσίνα: | Χορός της περιοχής Κάρς. | ||
| 27. | Μαντήλια: | Χορός του Κιουμούς Μαντέν (Μεταλλείο Σίμ) Χορευότανε και στους γάμους, στο δρόμο μπροστά από το ζευγάρι. | ||
| 28. | Μαύρον πεγάδ: | (Καρά Πουνάρ) Χωριό της Πάφρας | ||
| 29. | Μαχαίρια: | Χορός επίδειξης μαχαιριών. Αναφέρεται στην Κύρου Ανάβαση από τον Ξενοφώντα όταν χορεύθηκε από δύο Θράκες στην Ορντού (Κοτύωρα) | ||
| ή | Tη μαχαιρί | |||
| ή | Πιτσάκ οϊνί: | Η Τούρκικη ονομασία του χορού | ||
| 30. | Μαχμόρ: | Χορός της Νικόπολης (Αξί Κοϊ) | ||
| 31. | Μηλίτσα: | Σημαίνει μικρή μηλιά | ||
| 32. | Μητερίτσα: | Χορός των παραλίων και των σαλονιών της Τραπεζούντας φερμένος από την Ευρώπη με τραγούδι στην Νεοελληνική γλώσσα (Καντρίλιες). Πήρε την ονομασία του από τον στοίχο "Μητερίτσα μου γλυκιά έχω μια αγαπητικιά" | ||
| 33. | Μονόν Χορόν: | (Τέκ καϊτέν) Χορός που χορευότανε από τους αντάρτες της Πάφρας | ||
| 34. | Μουζενίτκον ή Κιμισχαναλίδικον: | Η Μούζενα είναι χωριό της Αργυρούπολης. Κιουμουσχανέ είναι η Τούρκικη ονομασία της Αργυρούπολης | ||
| 35. | Μωμογέρια: | Υπάρχουν σε διάφορες παραλλαγές ακόμη και σαν θεατρικές παραστάσεις με Αριστοφανικό διάλογο (λαϊκά δρώμενα) | ||
| 36. | Ντολμέ ή Τσολμέ: | Χορός της περιοχής Όφι (Ανατολικά της Τραπεζούντας) | ||
| 37. | Ομάλ Μονόν: | Απλός χορός με έξι βήματα που δεν χρειάζεται ιδιαίτερη χορευτική ικανότητα και τον συναντάμε στην περιοχή Τσιμεράς στην Αργυρούπολη και στηνΤραπεζούντα. | ||
| 38. | Ομάλ (Κάρς): | Ίδιος χορός με τον προηγούμενο με έντονο τρέμουλο στο σώμα. | ||
| ή | Παϊπούρτ: | Πόλη Νοτιοανατολικά της Τραπεζούντας έξω από τα όρια του διεκδικούμενου Πόντου του 1918-1922. | ||
| ή | Τιζ: | Ο ίδιος χορός σε πιο αργή μορφή στο Αγ Ντάγ Μαντέν | ||
| 39. | Ούτσαϊ: | Χορός της Νικόπολης με έντονο τρέμουλο με 10 βήματα. Αλλάζει η θέση των χεριών ανάλογα με την περιοχή που χορευόταν. | ||
| ή | Ούτσαλτι: | Σημαίνει 3-6 στα Τούρκικα | ||
| ή | Κουνιχτόν: | Η ονομασία στο Αξι Κιοϊ Νικόπολης από το έντονο τρέμουλοστο σώμα | ||
| ή | Ομάλ Γαρασάρης | Η ονομασία στην Ελλάδα. | ||
| 40. | Πατούλα: | Το όνομα του χορού στο Δυτικό Πόντο. Πήρε την ονομασία του από τον στίχο "Τη Πατούλας η μάνα, τ’εμόν η Καλομάνα" | ||
| ή | Πιπιλομάτενα: | Το όνομα του χορού στον Ανατολικό Πόντο. Πήρε τηνονομασία του από τον στίχο: "Την Πιπιλομάτεναν, ούϊ ανάθεμά τεναν" | ||
| ή | Κόρη Κοπέλα: | Ο ίδιος χορός σε μικρή παραλλαγή με διαφορετική μουσική όπως ονομαζόταν στην Γαλίαινα. | ||
| 41. | Σαμσόν | Χορός της περιοχής Σαμψούντας | ||
| 42. | Σαρικούζ | Θα πει ξανθό κορίτσι στα Τούρκικα. Λέγεται ότι είναι ο χορόςτου θερισμού. Υπάρχει σε διάφορες παραλλαγές, σε πολλέςπεριοχές του Πόντου. | ||
| 43. | Σέρρα: | Ο ωραιότερος και διασημότερος χορός. Πήρε την ονομασία του από τον ποταμό Σέρρα. Υπάρχει σε διαφορετικές μορφές ανάλογα με την περιοχή. | ||
| ή | Λάζικον: | Το όνομα του χορού στην περιοχή του Όφεως όχι γιατί ήτανχορός των Λαζών αλλά γατί οι Οφλίδες είναι κάτοικοι της Λαζικής χώρας. | ||
| ή | Τογιαλίδικον: | Το όνομα του χορού στην περιοχή Τόνιας | ||
| 44. | Σερανίτσα
ή Χαιρεανίτσα ή Εικοσιένα ή Αρμενίτσα |
Χορός του Νοτιοανατολικού Πόντου. Πήρε το όνομά του από την περιοχή Χεροίανα όπου χορευόταν. Στην περιοχή της Αργυρούπολης. | ||
| 45. | Σιτόν | Μία μορφή ανάποδου μονού τικ. Χορευόταν στην Ιμέρα. Ο χορός πάει προς τα αριστερά. | ||
| 46. | Στενά Δρόμα: | (Ταρατσού Σοκακλάρ) Χορός της περιοχής Πάφρας | ||
| 47. | Τάμσαρα | Χορός της Νικόπολις. Η μουσική είναι παραλλαγή της "πιπιλομάτενας". Χορευόταν στην Παλτσάνα-Νικόπολις | ||
| 48. | Ταμσάρα | Χορός με βάση το Διπάτ. Χορευόταν στα χωριά της ΆνωΜατσούκας & Αργυρούπολις. Η μουσική είναι παραλλαγή της "πιπιλομάτενας" | ||
| 49. | Τέρς | (Αγ Ντάγ Μαντέν) Μία μορφή Τρυγώνας με ανάποδο λαβύρινθο. Ο χορός πάει προς τ’ αριστερά. | ||
| ή | Γέμουρα | Έτσι ονομάζεται ο ίδιος χορός στην επαρχία Κακάτσης στην Αργυρούπολη | ||
| 50. | Τέρς | (Κιουμούς Ματέν) Η τρυγώνα σε διαφορετική χορευτική και μουσική παραλλαγή. Ο χορός πάει προς τ’αριστερά. | ||
| 51. | Τικ (Μονό): | Χορός της Ματσούκας με έξι βήματα | ||
| ή | Διπλόν | Ο ίδιος χορός όπως ονομάζεται στην Γαλίαινα. | ||
| 52. | Τικ
(Διπλόν) ή Τικ Σο Γόνατον: |
Χορός που χορευόταν σε όλο σχεδόν τον Πόντο με δέκα (10) βήματα. | ||
| 53. | Τικ
(Τρομαχτόν) ή Λαγγευτόν |
Χορευόταν ιδιαίτερα στα Κοτύωρα και στο Κάρς. | ||
| 54. | Τίταρα
ή Τετέ Αγάτς |
Παραλλαγή του Γετιέρε σε βήματα και μουσική με βάση το Διπάτ. Χορός της Αργυρούπολης. | ||
| 55. | Τριπάτ | Χορός της Ανω Ματσούκας | ||
| 56. | Τρυγώνα | Χορευόταν σε παραλλαγές σε διάφορες περιοχές του Πόντου. Πήρε το όνομά του από τον στοίχο: "Ακεί πέραν σ’ορμανόπον η Τρυγώνα η Κορώνα" | ||
| 57. | Τυρφών | (Τρύφωνας) Χορός της περιοχής Πάφρας. Ο Τρύφωνας ήταν υπαρκτό πρόσωπο (αρσούης) ο οποίος χόρευε πάντα ανάποδα. | ||
| 58. | Τσοπανλάρ | Χωριό ανατολικά της Σινώπης | ||
| 59. | Τσουρτούγουζους | Χορός του Κιουμούς Ματέν. Μιά μορφή γρήγορου τικ με τα χέρια κάτω σε διαρκή κίνηση μπρος-πίσω | ||
| 60. | Φόνα | Χορός της Αργυρούπολης. Παραλλαγή του Γιουβαρλαντούμ. | ||
| ή | Αρμενίτσας | Ο ίδιος χορός όπως ονομαζόταν στη Γαλίαινα | ||
| 61. | Χάλα-Χάλα | Χορός της περιφέρειας Κακάτσης (Αργυρούπολη) | ||
| 62. | Χαλάϊ | Χορός του Αγ Ντάγ Ματέν. Ο πρώτος κρατάει μαντήλι. | ||
ΧΟΡΟΙ ΠΟΥ ΧΟΡΕΥΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΠΟΝΤΙΟΥΣ ΤΗΣ ΠΡΩΗΝ ΕΣΣΔ |
||||
| 1. | Αρμέγκον | Χορός που χορεύθηκε από Πόντιους του Κάρς | ||
| 2. | Γαϊτάν | Χορός από το Σουράμ Καυκάσου | ||
| ή | Ανάποδο | Ονομάζεται έτσι επειδή ο χορός πηγαίνει προς τα αριστερά | ||
| 3. | Γιαματάν | Χορός από την Γεωργία | ||
| 4. | Μοντζόνος | Χορός από την πρώην ΕΣΣΔ που πέρασε στον Πόντο μέσω Κάρς. | ||
| 5. | Τάς ή Τάμασια |
Παραλλαγή της Ρώσικης "Καζάτσκας". Τον έφεραν οι Πόντιοι που ήρθαν από την πρώην ΕΣΣΔ. | ||
| 6. | Τη Γιαγματάς | Χορός από την πρώην ΕΣΣΔ που πέρασε στον Πόντο μέσω Κάρς. | ||
| 7. | Τουρνάλα | Χορός της πρώην ΕΣΣΔ που χορεύθηκε από Ποντίους τουΚάρς | ||
| 8. | Τσαντζάρα ή Τσανεζάρα |
Χορός που χορεύθηκε από Ποντίους από την πρώην ΕΣΣΔ (Καύκασος) | ||